Czym jest Reactive Attachment Disorder (RAD)?
- Trainer Misfit
- 26 mar
- 3 minut(y) czytania
Reactive Attachment Disorder (RAD), czyli zaburzenie więzi reaktywnej, to poważne zaburzenie psychiczne, które pojawia się w wyniku poważnych zaniedbań emocjonalnych i fizycznych w dzieciństwie. Jest to zaburzenie związane z wczesnym okresem rozwoju, w którym dziecko nie było w stanie nawiązać bezpiecznej więzi z opiekunem. Konsekwencje RAD mogą mieć długofalowy wpływ na funkcjonowanie emocjonalne, społeczne i behawioralne jednostki.
Definicja RAD według DSM-5
Według piątej edycji „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5), Reactive Attachment Disorder (RAD) jest definiowane jako zaburzenie charakteryzujące się trudnościami w nawiązywaniu więzi społecznych i emocjonalnych z opiekunami oraz ograniczoną reakcją na pocieszenie. Kryteria diagnostyczne obejmują:
Trwały wzorzec zahamowanego i emocjonalnie wycofanego zachowania wobec dorosłych opiekunów, przejawiający się w rzadkim lub minimalnym poszukiwaniu pocieszenia w sytuacjach stresowych oraz rzadkiej lub minimalnej reakcji na pocieszenie.
Trwałe przejawy społecznej i emocjonalnej zaburzonej reaktywności, takie jak ograniczona reakcja na pozytywne bodźce społeczne, niewyjaśnione epizody drażliwości, smutku lub lęku w kontaktach z opiekunem.
Historia poważnych zaniedbań opiekuńczych, takich jak brak stabilnych relacji opiekuńczych, częste zmiany opiekunów lub życie w instytucjach.
Objawy występują przed ukończeniem piątego roku życia.
Nie spełnia kryteriów spektrum autyzmu.
Jak powstaje RAD?
Zaburzenie więzi reaktywnej rozwija się głównie w wyniku poważnych deficytów w opiece rodzicielskiej. Najczęstsze przyczyny obejmują:
Zaniedbanie emocjonalne i fizyczne – dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości uwagi, ciepła i troski.
Częste zmiany opiekunów – dzieci, które doświadczyły licznych zmian domów zastępczych lub adopcji, mogą mieć trudności w budowaniu stabilnych więzi.
Przemoc i nadużycia – dzieci, które doświadczyły przemocy fizycznej, emocjonalnej lub seksualnej, mogą rozwijać lęk przed bliskością i trudności w zaufaniu innym.
Brak reakcji opiekuna na potrzeby dziecka – jeśli dziecko wielokrotnie nie otrzymuje odpowiedzi na swoje potrzeby, przestaje oczekiwać troski i wsparcia, co prowadzi do trudności w tworzeniu relacji.
Objawy RAD
RAD objawia się już w dzieciństwie, choć jego skutki mogą trwać przez całe życie. Symptomy można podzielić na dwie główne kategorie:
Forma zahamowana (inhibited type) – dziecko unika kontaktu z innymi ludźmi, nie szuka pocieszenia u opiekunów i może przejawiać emocjonalną obojętność. Charakterystyczne objawy to:
Unikanie kontaktu wzrokowego,
Brak reakcji na przejawy czułości,
Nieufność wobec dorosłych i rówieśników,
Brak zdolności do przeżywania radości i przywiązania.
Może występować wykonywanie specyficznych ruchów ciała tzw. bujanie
Forma rozhamowana (disinhibited type) – dziecko wykazuje nadmierną ufność i otwartość wobec obcych, co może prowadzić do ryzykownych zachowań. Objawy obejmują:
Nadmierną towarzyskość,
Brak ostrożności wobec nieznajomych,
Nieadekwatne do sytuacji reakcje emocjonalne,
Impulsywność i brak kontroli nad emocjami.
RAD w dorosłym życiu
RAD, jeśli nie zostanie wcześnie rozpoznane i leczone, może prowadzić do poważnych trudności w dorosłym życiu. Osoby dotknięte tym zaburzeniem często mają trudności w budowaniu zdrowych relacji i mogą wykazywać:
Problemy w związkach międzyludzkich – dorosłe osoby z RAD często unikają bliskości, boją się zaangażowania lub przeciwnie – wchodzą w relacje z nadmiernym lękiem przed odrzuceniem.
Zaburzenia emocjonalne – mogą występować objawy depresji, lęków, a także trudności w regulacji emocji.
Impulsywność i agresja – osoby z RAD mogą mieć trudności z kontrolą gniewu, co utrudnia im funkcjonowanie w społeczeństwie.
Niska samoocena – brak bezpiecznej więzi w dzieciństwie może prowadzić do głębokiego poczucia bezwartościowości i problemów z akceptacją siebie.
Ryzyko uzależnień – osoby z RAD mogą szukać ulgi w substancjach psychoaktywnych lub ryzykownych zachowaniach.
Diagnoza i leczenie
Diagnoza RAD wymaga kompleksowej oceny psychologicznej, przeprowadzonej przez specjalistę zdrowia psychicznego. Leczenie może obejmować:
Terapię indywidualną – terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga w zmianie wzorców myślowych i emocjonalnych.
Terapię rodzinną – ma na celu poprawę relacji między dzieckiem a opiekunem.
Trening umiejętności społecznych – pomaga w nauce zdrowych wzorców interakcji z innymi ludźmi.
Farmakoterapię – w niektórych przypadkach mogą być stosowane leki na objawy depresji czy lęku.
Podsumowanie
Reactive Attachment Disorder (RAD) to poważne zaburzenie wynikające z deficytów w opiece nad dzieckiem w najwcześniejszych latach życia. Może prowadzić do trudności emocjonalnych i społecznych zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłości. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy jakości życia osób z RAD. Świadomość i zrozumienie tego zaburzenia mogą pomóc w lepszym wsparciu osób, które doświadczyły trudnych warunków w dzieciństwie i zmagają się z jego konsekwencjami.
Źródła
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Zeanah, C. H., Gleason, M. M. (2015). Reactive Attachment Disorder and Disinhibited Social Engagement Disorder. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America.
Perry, B. D. (2001). Bonding and Attachment in Maltreated Children. Child Trauma Academy.
